11 Ayurvedische self care-tips voor een evenwichtige cyclus
Hoe voel jij je als je ongesteld bent? Heb je moodswings en buikpijn, waardoor je er elke maand weer tegenop ziet? Of al dagen van tevoren last van een onrustige huid en een slecht humeur? Voor veel vrouwen is ongesteld zijn geen feestje. Misschien ervaar je elke maand weer dezelfde klachten, waar je lastig vat op kunt krijgen. En dus neem je ze voor lief, als iets dat er nu “eenmaal bij hoort”. Maar van nature hoort je menstruatie niet iets vervelends te zijn. Als je lichaam en geest in balans zijn, kan elke vrouw een probleemloze cyclus hebben. En Ayurveda kan je hierbij helpen!
Ayurveda heeft haar eigen unieke kijk op de menstruatiecyclus, die veel inzicht geeft in wat er gedurende de maand in je lichaam gebeurt en wat het nodig heeft. Zo wordt het makkelijker om je op je eigen cyclus af te stemmen en grip te krijgen op terugkerende klachten. En wist je dat een moeizame cyclus je een heleboel kan vertellen over hoe het met de rest van je lichaam gesteld is? In deze blog vertel ik je er alles over. Ook geef ik je 11 self care-tips om je lichaam & geest tijdens je hele cyclus optimaal te ondersteunen en in balans te brengen.
Menstruatie en de 3 dosha’s
Om de Ayurvedische kijk op je menstruatie te kunnen uitleggen, gaan we even terug naar de 3 dosha’s: Vata, Pitta en Kapha. Dit zijn drie energieën die we overal terugzien, waaronder in ons lijf. Zo bestaan we allemaal uit een unieke combinatie van de drie dosha’s, die in ieder mens in verschillende verhoudingen aanwezig zijn.
Maar ook in de ritmes van de natuur zien we de dosha’s terug. Iedere dag is bijvoorbeeld op te delen in periodes van Vata-, Pitta- en Kapha-tijd, uren waarin één van die drie energieën het meest dominant is. Hetzelfde gebeurt op grotere schaal, met het verstrijken van de seizoenen. Op dit moment bevinden we ons in het Pitta-seizoen, de zomer. Daarna volgt het Vata-seizoen, de herfst en vroege winter, en het Kapha-seizoen, de late winter en lente.
De aanwezigheid van die cycli, overal in de natuur en op verschillende niveaus, is een mooie herinnering aan het feit dat alles met elkaar verbonden is. En je menstruatiecyclus vormt hier geen uitzondering op. Net als de dagen en jaargetijden volgt ook je menstruatiecyclus het ritme van de dosha’s. Je maandelijkse cyclus is op te delen in drie stadia, die elk worden gedomineerd door Vata, Kapha of Pitta.
Wat je cyclus je vertelt
Door je bewust te worden van die stadia, wanneer welke dosha dominant is en wat daarbij komt kijken, krijg je meer inzicht in je cyclus en hoe je dit proces het beste kunt ondersteunen. Heb je last van (vage) terugkerende klachten, tijdens je menstruatie of op andere momenten in de maand? Ook dat heeft te maken met de dosha’s. Wanneer de dosha’s optimaal functioneren en in harmonie zijn met elkaar, kun je spreken van een optimale menstruatiecyclus zonder klachten. Als je daarentegen klachten ervaart op bepaalde momenten in je menstruatie, komt dit doordat de dosha’s in je lichaam niet helemaal in balans zijn. Heb je bijvoorbeeld last van een slechte huid rond je ovulatie (de Pitta-fase)? Dan kan dit betekenen dat Pitta in je lichaam verhoogd is.
Wat dat betreft zegt het verloop van je cyclus dus een heleboel over hoe het in bredere zin met je lichaam gesteld is. Het is dus zeker de moeite waard om naar je lichaam te luisteren en aandacht te besteden aan eventuele klachten, omdat je hiermee je algehele gezondheid een boost geeft en diepere disbalansen kunt voorkomen.
De Ayurvedische menstruatiecyclus
Tijd voor de Ayurvedische menstruatiecyclus! Hieronder leg ik uit wat de verschillende fasen van de menstruatiecyclus zijn en van welke klachten je wanneer last kunt hebben. Ook geef ik je 11 self care-tips voor een evenwichtige cyclus. De genoemde dagen zijn een richtlijn—afhankelijk van jouw eigen cyclus kunnen bepaalde fasen een aantal dagen korter of langer duren. Een gemiddelde menstruatiecyclus heeft 28 dagen.
Dag 5 tot 13: Kapha-fase
Het lijkt misschien niet logisch om met dag 5 te beginnen, maar in Ayurveda wordt de Kapha-fase als de eerste van je menstruatiecyclus gezien. Deze fase begint aan het einde van je menstruatie, wanneer het bloeden stopt, en loopt tot aan de ovulatie. In deze fase stijgt de oestrogeenspiegel in het lichaam, wat ervoor zorgt dat het eitje begint te rijpen en dat het baarmoederslijmvlies dikker wordt. Je lichaam bereidt zich voor op een eventuele bevruchting. Als je in deze tijd van de maand klachten ervaart, kan dat erop wijzen dat Kapha uit balans is. Dit kun je bijvoorbeeld merken aan symptomen als vocht vasthouden, pijnlijke borsten, vermoeidheid en een zwaar, loom gevoel.
3 self care-tips
Herken je bovenstaande klachten? Richt je dan op het creëren van warmte en beweging, om Kapha’s koude en zware eigenschappen tegen te gaan. Hier 3 self care-tips.
1. Kies voor stimulerende kruiden. Gebruik verwarmende, prikkelende kruiden zoals gember, kaneel, kurkuma en kardemom. Die geven je lichaam & geest een boost en helpen overtollig vocht af te voeren.
2. Zorg voor voldoende beweging. Kom in beweging om je gevoelens van loomheid tegen te gaan en de bloedsomloop te stimuleren. Sta vroeg op en doe een fijne oppeppende work-out. Vermijd dutjes overdag.
3. Ga voor lichte voeding. Vermijd zwaar en vettig eten en kies voor lichte voedingsmiddelen. Laat zuivel en suiker zoveel mogelijk staan. Vooral groene bladgroenten zijn een fijne keuze. Doe rustig aan met zout, zodat je lichaam niet nog meer vocht vasthoudt.
Dag 13 tot 18: Pitta-fase
Dit is de fase rond je ovulatie, de periode waarin je het meest vruchtbaar bent. Je baarmoederslijmvlies is nu op haar toppunt en helemaal klaar voor bevruchting. Over het algemeen voelen we ons in deze periode van de maand op ons best. Dankzij Pitta’s energie voelen we ons extravert, energiek, productief en hebben we zin om erop uit te gaan. Maar als Pitta verhoogd is, kan dat ervoor zorgen dat je systeem als het ware oververhit raakt. Dit gaat gepaard met klachten als een onrustige huid, hoofdpijn, prikkelbaarheid, diarree en meer zweten.
3 self care-tips
Pitta is vurig en scherp, wat betekent dat je met zachtheid en verkoeling de balans weer kunt herstellen. Hieronder 3 tips!
1. Kies voor verkoelende kruiden. Breng Pitta’s vurigheid in balans met verkoeling. Aloe vera en kurkuma zijn heel fijne kruiden voor deze fase van je cyclus.
2. Zorg voor ontspanning en kalmte. Gun jezelf voldoende rust. Wees lief voor jezelf, schakel over op een lagere versnelling en laat (strenge) oordelen en verwachtingen over jezelf los. Vermijd stress zoveel mogelijk en zorg ook voor genoeg slaap.
3. Ga voor de juiste voeding. Vermijd pittig en vettig eten, dat versterkt Pitta’s eigenschappen. Kies in plaats daarvan voor de smaken zoet, bitter en wrang. Naast bladgroenten zijn ook broccoli en bloemkool een goede keuze. Zorg ook voor genoeg hydratatie.
Dag 18 tot 4: Vata-fase
Deze fase begint na je ovulatie en loopt door tijdens je menstruatie, totdat het bloeden stopt. In de Vata-fase gebeurt er van alles in je lichaam en dit is dan ook de periode waarin veel vrouwen de meeste klachten ervaren. In de week voor je menstruatie bereiken je oestrogeen- en progesteronspiegels hun laagste punt. Dit zorgt voor droogheid, een lagere lichaamstemperatuur, verstopping en winderigheid—allemaal typische Vata-klachten.
Vaak verdwijnen die klachten wanneer de menstruatie op gang komt. Vata is de kracht van beweging. Deze energie is verantwoordelijk is voor alle neerwaartse bewegingen in het lichaam, en duwt als het ware het bloed en slijm naar buiten. Diezelfde energie kan er ook voor zorgen dat je tijdens je menstruatie vaker naar de wc moet. Je darmen zijn extra geprikkeld tijdens deze periode. Vanwege de dip in je hormoonspiegels laat je lichaam het vastgehouden vocht nu los, waardoor je misschien ook vaker moet plassen. Maar als Vata uit balans is en deze neerwaartse beweging verstoord wordt, kan dat zorgen voor buikpijn en buikkrampen. Sommige vrouwen ervaren constipatie of een onregelmatige menstruatie. Ook kun je last hebben van andere Vata-klachten tijdens deze fase, zoals hoofdpijn, vermoeidheid, slapeloosheid en gevoelens van onrust.
5 self care-tips
Vata wordt gekenmerkt door kou, droogte en beweging. Als je bovenstaande klachten ervaart, doe je er goed aan om je te richten op het creëren van warmte en aarding tijdens je menstruatie om Vata te balanceren. Hieronder 3 + 2 extra self care-tips voor deze fase van de maand.
1. Ga voor kalmerende & verwarmende kruiden. Kruiden als gember, kamille, zoethout en ashwagandha werken verwarmend en rustgevend. Trek hier bijvoorbeeld thee van. Goede hydratatie is ook erg belangrijk tijdens je menstruatie, zo sla je twee vliegen in één klap.
2. Focus op warm, voedzaam eten. Vermijd koud eten en drinken zoveel mogelijk, die versterken Vata’s koude eigenschappen en blokkeren de natuurlijke vloeiing van het bloed. Eet liever warm en gekookt voedsel zoals soep, havermout en stoofpotjes. Eet ook voldoende volkoren granen en knolgewassen, die zorgen voor een gevoel van stabiliteit en brengen je bloedsuikerspiegel in balans.
3. Neem voldoende rust. Je lichaam is op dit moment hard aan het werk. Geef haar de ruimte om dit werk te doen en doe het rustiger aan. Neem de tijd om je extra bewust te worden van je lichaam, aan te voelen wat je lichaam nodig heeft en waar je grenzen liggen. Zorg ook voor een goede nachtrust.
4. Vermijd koffie en cafeïne. Deze middelen stimuleren je lichaam, maar niet op een positieve manier. Ze kunnen ervoor zorgen dat buikpijn en krampen erger worden. Ook kunnen ze gevoelens van onrust veroorzaken, waar Vata sowieso al vatbaar voor is. Liever even laten staan dus, wanneer je ongesteld bent.
5. Eet voedingsmiddelen die rijk zijn aan ijzer. Tijdens je menstruatie verlies je veel bloed, dat je lichaam weer opnieuw moet aanmaken. Hierbij kun je je lichaam een handje helpen door extra ijzer te eten, een belangrijk mineraal voor de productie van rode bloedlichaampjes. Goede (vegetarische) bronnen van ijzer zijn bijvoorbeeld groene groenten (zoals spinazie), kikkererwten, kidneybonen, gedroogd fruit en cashewnoten.
Hopelijk helpen deze inzichten en tips je om meer grip te krijgen op je cyclus. Heb je erg veel last van klachten gerelateerd aan je menstruatiecyclus, of andere gezondheidsklachten? Dan is de kans groot dat je disbalans behoorlijk diep ligt. Stuur me bij vragen vooral een berichtje!